รู้จัก “แม่ซื้อ” ความเชื่อโบราณอยู่คู่ทารกไทย

ในอดีต เมื่อลูกน้อยลืมตาดูโลก พ่อแม่หลายคนมีความเชื่อที่ฝังรากลึกเกี่ยวกับ “แม่ซื้อ” เทวดาผู้คอยปกปักรักษา หรือบางครั้งก็ถูกมองว่าเป็นผี ที่อาจมาเย้าแหย่หรือนำตัวเด็กกลับไป! ความเชื่อนี้อยู่คู่กับทารกตั้งแต่แรกเกิดจนถึงวัย 1 ขวบ (บางภาคถึง 12 ขวบ)  Zlive Matter จะพาทุกคนไปเจาะลึกเรื่องราวของแม่ซื้อในแต่ละภาคของไทย ที่ทั้งน่าสนใจและสะท้อนวิถีชีวิตในอดีตได้เป็นอย่างดี 

แม่ซื้อคือใครกันแน่? 

แม่ซื้อคือสิ่งเร้นลับ ที่คนโบราณเชื่อว่าอยู่ประจำตัวเด็กทารก ตั้งแต่แรกคลอด มีหน้าที่ดูแล ปกป้อง แต่บางครั้งก็เชื่อว่า คือต้นเหตุที่ทำให้เด็กเจ็บป่วย เนื่องจากอยากได้เด็กกลับไปอยู่ด้วย 

เจาะลึกความเชื่อแม่ซื้อตามภูมิภาค 

ความเชื่อเรื่องแม่ซื้อแตกต่างกันไปตามแต่ละภูมิภาค ซึ่งสะท้อนถึงวัฒนธรรมและวิถีชีวิตท้องถิ่นได้อย่างชัดเจน 

• ภาคกลางและภาคเหนือ มีความเชื่อคล้ายกันว่า มีแม่ซื้อ 7 นาง คอยดูแลเด็กตามวันเกิด โดยแต่ละนางมีชื่อ รูปลักษณ์ และสีผิวที่แตกต่างกันไป เช่น แม่ซื้อวันอาทิตย์ชื่อ “วิจิตรมาวรรณ” มีหัวเป็นสิงห์ ผิวกายสีแดง เป็นต้น ทุกตนล้วนทรงอาภรณ์สีทอง 

• ภาคใต้ เชื่อว่าแม่ซื้อเป็นทั้งเทวดาและภูตผี มีหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงเด็ก ตั้งแต่แรกเกิดจนถึง 12 ขวบ มีด้วยกัน 4 ตน เป็นผู้หญิงชื่อ ผุด ผัด พัด และ ผล 

• ภาคอีสาน ได้รับอิทธิพลจากเขมร เชื่อว่าแม่ซื้อคือ “แม่คนเก่า” หรือ “แม่ผีพราย” ที่เป็นผู้สร้างทารกในครรภ์ และคอยเฝ้าเลี้ยงดู แต่เมื่อเด็กมีแม่ใหม่ ก็เกิดความหวงแหน อยากได้ลูกกลับไปอยู่เมืองผีด้วย จึงทำให้เด็กเจ็บป่วย 

พิธีรับขวัญ สู่ความสบายใจของพ่อแม่ 

เมื่อเห็นทารกยิ้มเองทั้งหลับและตื่น พ่อแม่สมัยก่อนก็กังวลว่าแม่ซื้อจะเบื่อ หรือมารับเด็กกลับไป จึงเกิดพิธีรับขวัญทารกขึ้น เพื่อให้แม่ซื้อรู้ว่าเด็กมีพ่อแม่แล้ว จะได้ไม่มารบกวน 

• ภาคกลาง พิธีบัตรพลีแม่ซื้อ มีการจัดทำบัตร (กาบกล้วยปูด้วยใบตอง) ใส่ของกินและตุ๊กตาดินรูปผู้หญิงประคองเด็ก เมื่อทำพิธีเสร็จจะหักหัวตุ๊กตาออก เชื่อว่าแม่ซื้อจะนำไปเล่นแทน ทำให้เด็กไม่เจ็บป่วย 

• ภาคใต้ พิธี “ทำแม่ซื้อ” หรือ “เสียแม่ซื้อ” มักทำในวันเกิดของเด็ก เพื่อความเป็นสิริมงคล และให้แม่ซื้อดูแลเด็กอย่างดี 

• ภาคอีสาน พิธีรับขวัญเด็กอ่อน นำทารกมาใส่กระด้งร่อน พร้อมกล่าวว่า “สามวันลูกผี สี่วันลูกคน ลูกของใคร ใครเอาไปเน้อ” พ่อแม่จะรับว่าเป็นลูกตน เพื่อให้แม่ซื้อเดิมรู้ว่าเด็กมีเจ้าของแล้ว 

แม่ซื้อในวันนี้ 

แม้ในปัจจุบัน ความเชื่อเรื่องแม่ซื้อจะลดอิทธิพลลงไปมาก เนื่องจากวิทยาการทางการแพทย์ ที่ทันสมัยเข้ามาแทนที่การรักษาแบบโบราณ แต่เรื่องราวของแม่ซื้ อก็ยังคงเป็นมรดกทางวัฒนธรรม ที่สะท้อนให้เห็นถึงความห่วงใยและความผูกพันที่คนไทยมีต่อลูกหลาน เป็นอีกหนึ่งสีสัน ที่ทำให้เราได้เรียนรู้อดีตอันน่าสนใจของสังคมไทย 

อ้างอิงข้อมูล: Museum Siam